Utangulizi
Umoja wa Afrika (AU) umeonya kuwa bara la Afrika linapoteza takribani dola za Kimarekani bilioni 88 kila mwaka kupitia mitiririko haramu ya fedha. Hii inahusisha ukwepaji kodi, utakatishaji fedha, na vitendo vya ufisadi. Ikilinganishwa na mwaka 2015, ambapo hasara ilikuwa bilioni 50, kiwango hiki kimeongezeka kwa kasi kubwa.
Zaidi ya hayo, wataalamu wanasema fedha hizi zingesaidia serikali kuwekeza kwenye huduma muhimu kama afya, elimu, na miundombinu. Hivyo basi, tatizo hili si la kifedha pekee bali pia ni kikwazo kwa maendeleo ya kijamii na kiuchumi.
Sababu Kuu za Upotevu
Kwa mujibu wa Christoph Trautvetter, mradi mratibu katika shirika la Kijerumani la Network for Tax Justice, Afrika inapoteza mabilioni kwa sababu makampuni ya kidijitali na wafanyabiashara wa bidhaa ghafi hupeleka faida zao katika “tax havens.” Wakati huohuo, baadhi ya viongozi wafisadi huficha fedha kwenye akaunti za siri nje ya nchi.
Hali hii inachochea ufisadi na uhalifu. Aidha, inadhoofisha taasisi za serikali ambazo zinatakiwa kuhakikisha ustawi na maendeleo kwa raia wao.
Changamoto za Mageuzi
Ni kweli kwamba nchi nyingi za Afrika zimejaribu kuanzisha mageuzi. Kwa mfano, kuna mifumo ya kubadilishana taarifa za kibenki kiotomatiki pamoja na mpango mpya wa ushuru wa kimataifa kupitia Umoja wa Mataifa. Hata hivyo, utekelezaji bado unakumbwa na changamoto nyingi.
Kwa upande mwingine, wachambuzi wanasema juhudi hizi hazijatosha kuzuia mtiririko wa fedha kwenda nje. Hivyo basi, tatizo linaendelea kushusha uwezo wa serikali kutoa huduma za msingi.
Athari kwa Maendeleo
Wataalamu kadhaa wamefananishisha hali hii na “ugonjwa unaovuja damu” unaoathiri mwili wa Afrika. Kwa sababu hiyo, serikali nyingi haziwezi kulipa madeni, kugharamia mishahara ya watumishi wa umma, au kuwekeza katika miradi ya kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi.
Kwa hivyo, mitiririko haramu ya fedha si suala la kifedha pekee. Ni tishio kwa uthabiti wa kijamii na mustakabali wa maendeleo endelevu barani Afrika.
Hitimisho
Kwa kifupi, kupoteza dola bilioni 88 kila mwaka kunamaanisha kukwama kwa huduma muhimu na kushindwa kwa nchi nyingi kutimiza malengo ya maendeleo. Hivyo basi, hatua madhubuti zinahitajika — zikiwemo uwajibikaji mkubwa, uwazi wa kifedha, na ushirikiano wa kimataifa — ili kuzuia Afrika kuendelea kupoteza rasilimali zake.